Nederhasselt

Nederhasselt heeft geen grote geschiedenis: het is een landbouwdorp met enkele grote hoeven en – gelukkig – nog prachtige open landschappen. Typerend voor dit dorp is de Lourdeskapel op de heuvel. Vanaf "Steppe's kapel", zoals ze in de volksmond wordt genoemd, heb je een uniek zicht op de vier windstreken en op het gehucht Lebeke. Het witte Sint-Amanduskerkje heeft een stemmig interieur. En met "Vogelenzang" heeft Nederhasselt een van de mooiste straatnamen. 

Oppervlakte

402 Ha

Naam

De naam van deze gemeente komt in de 11de eeuw voor als "Haslath" en ook als "Hasla". Tegen het einde van de 12de eeuw werd dit al "Hasselt". Een vroege vermelding van Ophasselt was "Haslud", dat eveneens tegen het einde van de 12de eeuw evolueerde naar "Hasselt". In oude charters van de abdij van Ninove werd al vroeg "Neder-Hasselt" geschreven om het te onderscheiden van "Op-Hasselt".

Het 12de-eeuwse dorpje "Hasluth" aan de Demer groeide uit tot de Limburgse hoofdstad Hasselt. "Haslud" is een Germaans verzamelwoord voor bomen (hazelaars?). Volgens sommige auteurs is het Germaanse woord "hasla" de benaming voor hazelaar. Vandaar de algemeen aanvaarde betekenis: een plaats waar veel hazelaars groeien. De stad Hasselt voert dan ook twee gebladerde hazelaars in haar stadswapen.

Geschiedenis

Nederhasselt, aanvankelijk een bijzondere heerlijkheid van de familie van Hasselt, kwam al vroeg in het bezit van de heren van Boelare, die het dorp – samen met Aspelare – met hun domein verenigden. Zo kwamen beide dorpen onder het gezag van de baronnen van de baronie Boelare. Deze machtige en zeer invloedrijke baronie omvatte twaalf dorpen. Aspelare en Nederhasselt vormden samen één vierschaar.

De namen van de opeenvolgende bezitters van deze dorpen vinden we terug in de geschiedenis van de baronie Boelare.

De baronnen van Boelare waren vooraanstaande heren: een van hun voorrechten was dat het hoofd van hun huis van rechtswege voogd was over de jonge graven van Vlaanderen, wanneer zij voor hun meerderjarigheid hun ouders verloren. In de 11de eeuw behoorde Boelare toe aan een heer met de voornaam Steven, van wie bekend is dat hij Robert van Jeruzalem vergezelde tijdens de Eerste Kruistocht. Over zijn opvolgers is niets met zekerheid geweten.

Eind 12de eeuw kwam het gebied in handen van Aleydis, de dochter van Nicolaas van Boelare, die – net als haar moeder – driemaal huwde. (Opeenvolgende huwelijken waren in die tijd niet ongebruikelijk, aangezien ridders vaak jong sneuvelden.)

Aleydis trad op in talrijke akten: ze begiftigde verschillende abdijen, en enkele jaren voor haar dood stichtte ze op haar domeinen te Grimminge de abdij van "Beaupré" (Schoonweide), waar ze zich terugtrok en in 1239 godvruchtig overleed.

Via familiebanden kwam het gebied Boelare, waaronder Aspelare met Nederhasselt, achtereenvolgens in handen van de families Van Gavere, Fosseux, Reigersvliet, Bouchoute en Lannoy.

Anne van Lannoy werd de eerste echtgenote van Willem de Zwijger, graaf van Nassau en prins van Oranje. Hun zoon, Filips Willem van Oranje, verkocht in 1602 de baronie Boelare aan een aristocraat uit het hertogdom Milaan, François Bernardino de Cassina. Deze familie kreeg in 1677 de titel van baron van Boulers (Boelare). Het was Charles-François de Cassina, kleinzoon van Bernardino, die zijn gebied Aspelare met Nederhasselt in 1784 voor 11.000 gulden verkocht aan Lodewijk-Jozef de Coninck, ridder van het Heilig Roomse Rijk, heer van Outer, Sint-Gillis, enzovoort.

De laatste feodale heer van Nederhasselt stamde uit een Gentse familie.

Nederhasselt omvatte, naast de hoofdheerlijkheid, ook een klein gebied, Pumbeke, dat in de 15de eeuw door Josine van Formellis, echtgenote van Willem van den Houtte, in leen werd gehouden van de heer van Boelare. Vandaag is er nog nauwelijks landbouw: Nederhasselt is een rustig dorp waar de tijd soms lijkt stil te staan.

Beschermde monumenten / landschappen

• Sint Amanduskerk en inkompijlers met toegangshekken van het kerkhof (Monument 13-03-1997)
• Kerkhof, ommuring en toegangstrappen van de Sint Amanduskerk (Dorpsgezicht-13-03-1997)

Wandelen in Nederhasselt

Wil je nog meer te weten komen over Nederhasselt? Klik hier en ontdek deze  boeiende wandeling met heel veel extra info en foto’s en ga zelf op stap!